مقدمه ای بر فراگیری مالی با نگاه به خدمات بانكی در ایران
آوا مسکن: «فراگیری مالی» بیش از آن که یک مفهوم اقتصادی باشد، یک مفهوم اخلاقی است، آن هم در جامعه ای مانند جامعه ایران که انسانیت و اخلاق، بن مایه های اصلی فرهنگ اصیل ایرانی ـ اسلامی محسوب می شوند.
به گزارش آوا مسکن به نقل از ایسنا، بنابر اعلام واحد برنامه ریزی و نظارت داتین، «فراگیری مالی» یکی از مباحث کلیدی صنعت مالی در سالهای اخیر بوده است. منظور از فراگیری مالی، «در دسترس بودن و مقرون به صرفه بودن استفاده از محصولات و خدمات مالی برای تمام شهروندان و کسب وکارهای جامعه، بدون توجه به میزان ثروت، دارایی، درآمد، محل زندگی، کار و دیگر شاخصهای محدوده کننده دسترسی به محصولات و خدمات مالی» است.
فراگیری مالی به دنبال از بین بردن تمام موانعی است که انسان ها را از مشارکت در منافع صنعت مالی بازمی دارند؛ چون که این بازدارندگی در نهایت به فقر و پیشگیری از بهبود کیفیت زندگی انسان ها می انجامد. عواملی که در مقابل سلامت، شادی، رفاه، رشد و خودشکوفایی شهروندان جامعه، سدی بزرگ ایجاد می کنند.
لازم است اشاره شود که در اینجا منظور از صنعت مالی بخش هایی چون خدمات بانکی (نگهداشت، پس انداز و مدیریت وجوه نقد) و پرداخت (به ویژه در حوزه اعتبارسنجی و اعتبارگیری خُرد برای عموم مردم)، خدمات بیمه، خدمات لیزینگ، خدمات صرافی و پرداخت بین المللی و همینطور خدمات سرمایه گذاری و مدیریت ثروت می شود. هر چند با نگاهی دوراندیشانه میتوان دسترسی به آموزش بخصوص در حوزه «سواد مالی» و «دانش سرمایه گذاری» را هم بعنوان بخشی از فراگیری مالی در نظر گرفت.
میتوان گفت به صورت کلی در حوزه فراگیری مالی، سه نوع خدمت «بانک و پرداخت (شامل خدمات اعتباری)»، «بیمه» و «سرمایه گذاری» چه در حوزه شهروندان و چه در حوزه کسب و کارها بعنوان مهم ترین و پایه ترین خدمات محسوب می شوند که باید حتما در دسترس همه اعضای جامعه بدون هیچ محدودیتی و در هر زمان و هر نقطه ای از کشور قرار داشته باشند.
در این نوشتار، به بحثی مقدماتی در مورد خدمات بانکی در ایران بعنوان یکی از زیرمجموعه های اصلی فراگیری مالی می پردازیم.
بدیهی است که تضمین دسترسی همگان به این خدمات پایه ای و ضروری مالی، در کشوری مانند ایران که در آن سطح دسترسی عموم جامعه به خدمات مالی بخصوص خدمات بانکی تا حد قابل توجهی بالاست، معانی خاص خودش را خواهد داشت، چون که برپایه برآوردهای بانک جهانی در سطح دنیا جمعیتی بالغ بر یک سوم افراد بالغ دنیا همچنان به پایه ای ترین خدمات بانکی دسترسی کافی ندارند یا به صورت کلی هیچ دسترسی به این خدمات ندارند!
جهت بررسی دقیق تر موضوع، لازم است توجه گردد که آمار به روزی در مورد تعداد حساب های بانکی کشور وجود ندارد؛ اما مطابق طرح نتایج بررسی دسترسی خانوارها به خدمات مالی در مناطق شهری ایران که در سال ۱۳۸۷ توسط بانک مرکزی انجام شده، حدود ۷۸ درصد مردم کشور، حداقل یک حساب بانکی داشته اند. همینطور طبق آمار بانک جهانی، در ایران حدود ۹۴ درصد افراد بالای ۱۵ سال در سال ۲۰۱۷ دارای حساب بانکی بودند.
آمار فوق به این معناست که در زمینه دسترسی به خدمات پایه ای بانکی در ایران با تلاش همکاران زحمتکش شبکه بانکی کشور، مشکل چندانی وجود ندارد. با این وجود، دسترسی به خدمات پایه ای بانکی تنها مبحث مهم در حوزه فراگیری مالی نیست و باید به شاخصهای دیگری هم توجه گردد.
یکی دیگر از موضوعات مهم در زمینه فراگیری مالی، میزان دسترسی عموم مردم و شهروندان به خدمات اعتباری است. با عنایت به این که در ایران همچنان خدمات کارت اعتباری ضریب نفوذ چندانی ندارد (طبق آخرین آمار شبکه پرداخت کارتی ایران ـ شاپرک ـ در اسفندماه ۱۳۹۹ کمی بیشتر از ۲۴۲ هزار کارت اعتباری در کشور دارای تراکنش بوده اند که در مقایسه با کل کارت های تراکنش دار در همین دوره زمانی، سهم بسیار اندک ۰.۲۱ درصدی را نشان می دهد، جهت بررسی وضعیت دسترسی مردم به خدمات اعتباری باید کمی به وضعیت معیشتی مردم و تسهیلات دولتی عرضه شده، توجه کرد. همینطور طبق گزارش بانک جهانی از حدود ۹۴ درصد افراد بالای ۱۵ سال دارای حساب بانکی در سال ۲۰۱۷، ۶۷ درصد در سال ۲۰۱۶ از شبکه بانکی استقراض کرده اند و تنها نزدیک به ۲۳ درصد توانسته اند از نهادهای مالی اعتبار دریافت و یا از کارت اعتباری استفاده کنند.
در دو سال گذشته و به دنبال خروج ایالات متحده از برجام، بازگرداندن تحریم ها و محاصره اقتصادی کشور و بعد از آن با بروز بحران شیوع کرونا، معیشت عموم مردم جامعه به علت کاهش قدرت خریدِ ناشی از افزایش شدید نرخ ارز و تورم بالا، به شدت گرفتار بحران شد. این در شرایطی است که بخش عمده تسهیلات بانکی هم به کسب و کارها و شرکت ها بخصوص شرکتهای بزرگ اعطا می شود و در نتیجه امروزه یکی از اشکالات جدی قشر متوسط ایرانی، عدم دسترسی به منابع مالی کافی برای انجام خریدها در زمان مناسب می باشد.
این همان جایی است که «فراگیری مالی» وارد می شود و به ما می گوید که لازمه داشتن جامعه سالم و شکوفا، حل مشکلات دسترسی عامه مردم به خدمات اعتباری است. «فراگیری مالی» بیشتر از آنکه یک مفهوم اقتصادی باشد، یک مفهوم اخلاقی است، آن هم در جامعه ای مانند جامعه ایران که انسانیت و اخلاق، بن مایه های اصلی فرهنگ اصیل ایرانی ـ اسلامی محسوب می شوند.
یک نکته دیگر را هم نباید فراموش کنیم؛ از آنجایی که فراگیری مالی بر «دسترس پذیری» خدمات مالی فارغ از زمان و مکان برای تمامی شهروندان جامعه تاکید دارد، «فین تک»ها و یا فناوری های نوین در زمینه عرضه خدمات مالی می توانند در این حوزه نقشی بسیار کلیدی ایفا کنند و با تحول در نحوه عرضه خدمات مالی دروازه های جدیدی را در راه دسترسی برابر به خدمات مالی فراهم نمایند. برای مثال فین تک ها می توانند از راه کاهش واسطه گری های مالی، هزینه انجام خدمات مالی را کاهش دهند و امکان دستیابی به خدمات مقرون به صرفه را فراهم نمایند. ازاین رو در تحلیل وضعیت فراگیری مالی باید به نقش فین تک ها هم توجه کرد.
انتهای رپرتاژ آگهی
منبع: avamaskan.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب